آداب نوشیدن آب بر اساس مبانی طبّ سنّتی ایرانی
آب بطور ذاتی قابلیت غذائیت برای بدن ندارد؛ ولی برای هضم و جذب غذا و رساندن مواد غذایی به اقصی نقاط بدن نیاز است. اگر آب به اندازه کافی مصرف نشود، مواد غذایی خشک نمیتوانند به اندامهای انتهایی بدن برسند و نشاط و شادابی و طراوت پوست بدن از بین خواهد رفت. ضرورت آب برای بدن بعد از هواست و انسان بدون آب چند روز بیشتر زنده نمیماند.
منافع و مضرات مصرف آب:
اگر آب به اندازه کافی مورد نیاز بدن نوشیده نشود، بیاشتهایی، ضعف قلب، افزایش حرارت کبد، سوختن اخلاط و لاغری رخ میدهد. اگر هم آب بیش از حد مصرف شود و بدون توجه به نیاز بدن (حس تشنگی) دریافت شود (چیزی که امروزه تبلیغ فراوان میشود و در خیابان و اتوبوس و مترو و .... افراد زیادی را میبینید که یک بطری آب معدنی در دست داشته و مدام آب مینوشند)؛ سستی معده و کبد و اعصاب، فراموشی و کند ذهنی، نزله (خلط پشت حلق که از دیدگاه طب سنتی ایرانی، عامل ایجاد کننده بسیاری از بیماریهای مفصلی و گوارشی است)، پف کردن زیر چشم و کبد چرب عارض میشود.
زمان مصرف آب:
بهترین وقت نوشیدن آب زمانی است که عطش صادق وجود دارد؛ یعنی غذا هضم اولیه خود را در معده گذرانده و برای عبور از معده و داخل شدن در عروق برای جذب به سمت کبد نیاز به رقیق شدن دارد. بنابراین بسته به نوع غذا، حدود یک و نیم الی دو ساعت بعد از غذا، بهترین زمان برای دریافت آب است. در این زمان هم باید آب به اعتدال خورده شود و از مصرف یکباره حجم زیادی آب و مایعات دیگر پرهیز کرد.
استثنا: تنها کسانی مجازند بعد از غذا مقداری آب بنوشند که معده خیلی گرمی دارند که درصورت مصرف نکردن آب، اصطلاحاً غذا در معدهشان میسوزد؛ مثل ظرفی که اگر غذای خشکی را بدون آب داخلش بریزید سوخته و ته دیگ میشود. این افراد غذاهای لطیف را خوب تحمّل نمیکنند و وقتی غذاهای غلیظ و سنگین و دیرهضم میخورند، راحتتر هضم میکنند. این افراد باید مقدار کمی آب خنک بعد از غذا بنوشند که حرارت معدهشان تعدیل شود. ولی اکثریت افراد جامعه امروزی دچار غلبه سردی و رطوبت در معده و دستگاه گوارش و ضعف آن هستند و این مورد شامل حالشان نمیشود.
یک حالتی نیز وجود دارد که فرد احساس تشنگی دارد؛ ولی با نوشیدن آب سرد (هر چند خیلی زیاد هم بنوشد)، تشنگیش برطرف نمیشود. به این حالت، عطش کاذب گفته میشود و دلیل آن، وجود یک خلط مزاحم در معده است که طبیعت برای دفع آن طلب آب میکند. اما آب سرد قابلیت دفع آن را ندارد.
این حالت معمولا بعد از خوردن غذاهای غلیظ یا لزج مثل ماهی, کله پاچه, ماکارانی و غذاهای شور رخ میدهد که درمان آن, صبر بر تشنگی و نوشیدن جرعه جرعه آب گرم شیرین شده با کمی عسل و یا جوشانده دارچین و زنجبیل است.
گاهی نیز عطشی وجود دارد که علت آن,,گرمی بیش از حد قلب یا ریه است و راه از بین رفتن آن, استنشاق هوای خنک است و نباید در این حالت آب سرد نوشید.