راههای تشخیص طبع
برای تشخیص طبع ,ابتدا باید سرد مزاجی را از گرم مزاجی جدا کنید.
برای اینکار, باید ببینید که در بیشتر حالات, لباس زیاد می پوشید یا نه,, خصوصا در زمستان,زیرا کسانی که طبع سرد دارند, تحمل سرما را ندارند و کسانی که طبع گرم دارند تحمل گرما را ندارند.
پس نتیجه میگیریم که سرد مزاج , کسی است که در همه فصول و یا در فصول سرد, طبع سردی دارد و برعکس گرم مزاج کسی است که در همه فصول طبع گرمی دارد و در بیشتر اوقات سال لباس زیادی نمی پوشد .
در بین سرد مزاجان ,بلغمی مزاج ها, در هر چهار فصل احساس سرما می کنند ولی سودایی مزاج ها, تنها در فصول سرد سال (زمستان و پاییز )احساس سردی می کنند و در سایر فصول ,اینگونه نیستند.
اما در بین گرم مزاجان, صفراوی مزاج ها در هر چهار فصل سال حرارت بدنشان بالاست و همیشه از گرما شاکی هستند اما دموی مزاجها, فقط در فصول بهار و تابستان از گرما شاکی هستند و در بقیه ی فصول خیلی احساس بدی ندارند.
به طور خلاصه نتیجه می گیریم که:::
1-صفراویها در تمام سال, خصوصا در تابستان حرارت بدنشان بالاست,آنقدر که در هیچ فصلی نیاز به پوشیدن بدن خود با لباس گرم ندارند.
2-دموی ها فقط در بهار و تابستان حرارت بدنشان بالاست ولی در پاییز و زمستان به لباس گرم احتیاج پیدا می کنند.
3-بلغمی ها در تمام سال, خصوصا در زمستان نیاز شدید به پوشیدن لباس گرم دارند .
4- سوداوی ها , هم مثله دموی ها فقط در فصول سرد سال (پاییز و زمستان) به لباس گرم احتیاج دارند و در سایر فصول برخلاف بلغمی ها ,خیلی احساس سرما نمی کنند .
افراد دیگری هم هستند که اگرچه دارای یکی از شرایط گفته شده در بالا می باشند ولی قسمتی از بدن شان (مثل انگشتان دست شان) همیشه سرد و یا همیشه گرم است( مثل کف پاها) که ممکن است این امر موجب اشتباه در تشخیص طبع آن ها شود.
اما باید بگوییم که علاج برخی از بیماریها این است که قسمتی از بدن را سرد یا گرم می کنند مثلا یکی از علائم کم خونی این است که باعث سردی نوک انگشتان دست و پاها می شود و برعکس یائسگی, باعث گرگرفتگی سر و صورت و چربی خون ,موجب داغی کف پاها می شود.
همچنین ممکن است سینوزیت باعث احساس سردی شدید در پیشانی و ورم معده باعث احساس سردی زیاد در وسط قفسه سینه گردد. بنابراین لازم است که شما اینگونه موارد استثنایی را بشناسید . مثلا ممکن است که شما در همه جای بدن و در همه فصول سال احساس سردی کنید ولی کف پاهایتان اکثرا داغ باشد, این بدان معناست که شما بلغمی مزاج هستید و در عین حال چربی خون بالاست.
یکی دیگر از راههای تشخیص طبع , این است که افراد سرد مزاج نمی توانند دوش آب سرد بگیرند ولی افراد گرم مزاج خصوصا صفراوی مزاج ها این توانایی را دارند. همچنین افراد گرم مزاج به راحتی نمی توانند از عسل آویشن میل کنند چون آویشن ,گیاهی گرم است و موجب گرمی بیشتر در عسل می شود و اگر چنانچه بخواهند عسل را با آب بنوشند بایستی آن را با آبلیمو یا سرکه بیشتری مخلوط کنند, همچنین اگر در فصل تابستان و در یک موقعیت جغرافیایی گرمسیری بخواهند عسل بنوشند باید عسل را با آب و مقداری آبلیمو و سرکه یا به همراه غذاهای سرد میل نمایند.
ممکن است خانومی دارای مزاج گرم و مرطوب باشد ولی بعد از بارداری جنین دختر و زایمان به روش سزارین دچار غلبه ی مزاج سرد شود. این شخص از ویژگی های قبل از بارداری خود می تواند, به مزاج خود پی ببرد و از تغییراتی که در ان ایجاد شده ,نوع خلطی که بر او غلبه کرده است را پیدا کند و بر اساس نوع مزاج جدید, کارهای لازم را برای رسیدن به مزاج اصلی اش انجام دهد.
البته باید به این نکته اشاره نمود که مزاج فرزند یک زوج که هر دو طبع گرم دارند ,حتما گرم خواهد بود و تنها در صورتی مزاج فرزند آنها سرد خواهد شد که مادر در دوران بارداری به شدت تحت تاثیر عوامل سرد مثل قرار گرفتن مداوم در مقابل سرمای کولر ,حمام رفتن زیاد و غیره باشد یا خوراکی های سرد بخورد.
نکته::: افراد دارای طبع سرد تمایل بیشتری به مصرف خوراکیهای گرم دارند و افراد دارای طبع گرم ,خوراک های ترش را دوست دارند. البته افراد گرم مزاج جهت افزایش انرژی خود گاهی تمایل به گرمی بیشتری پیدا می کنند. این افراد به راحتی می توانند حجم زیادی از گرمی ها مثل فلفل را بدون هیچ مشکلی میل نمایند.
تشخیص طبع با توجه به عمر:::
عمر انسان چهار مرحله دارد و هر مرحله به علت تغییرات مختلفی که به همراه دارد, دارای مزاج های مختلفی است.
مثلا از لحظه ی تولد تا 30سالگی طبع دم و صفرا,
در سن جوانی 30 تا 40 سالگی طبع صفرا ,
در میانسالی یعنی از 40 تا 60سالگی طبع سودا
و درپیری یعنی بعد از 60سالگی طبع بلغم در فرد غلبه دارد.
نکات مهم :::
هر وقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به خشکی داشته باشد او در طول عمر خود به جوانان شباهت بیشتری دارد
هر وقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به سردی و رطوبت داشته باشد شخص در طول عمر خود از نظر ویژگی های ظاهری و رفتاری, به افراد پیر شباهت بیشتری دارد.
هر وقت انسان به سنی برسد که مزاج او در آن مرحله مانند مزاج اصلی اش باشد دچار بدحالی و بیماری می شود,, زیرا دو نوع مزاج از یک نوع, در بدن او افزایش پیدا کرده است .
برای مثال شخصی که مزاج اصلی اش گرم و خشک است وقتی به سن جوانی برسد دچار بیماری می شود زیرا طبع گرم و خشک در بدن او افزایش پیدا کرده , به همین دلیل بدن این فرد از حالت تعادل فاصله می گیرد و این حالت تا زمانی که شخص مرحله جوانی را پشت سر بگذارد ,ادامه دارد.
اما برعکس اگر شخصی مزاج اصلی اش سرد و مرطوب باشد, در مرحله جوانی به حالت سلامتی و شادابی می رسد زیرا در جوانی گرمی و خشکی در بدن افزایش پیدا می کند و باعث تعادل سردی و رطوبت در بدن این فرد می شود .
تذکر بسیار مهم:::
وقتی میگوییم مزاج این دوره گرم و تر است به این معنی نیست که مثلا فردی که ۲۰ سال دارد مزاج شخصی یا جبلی یا ذاتی اش گرم و تر است بلکه به این معنی است که این مقطع سنی نسبت به مقاطع سنی قبل و بعدش گرمی و تری زیادتری دارد؛ هرچند ممکن است مزاج قبلی این شخص سرد باشد. مثلا یک فرد سوداوی در بین دوره های عمرش, در این دوره بیشترین حرارت و گرما را نسبت به سایر دوره های زندگی خودش دارد نه نسبت به دیگران و طبیعتا در طول عمر و از جمله همین سن مزاج پایه او سرد و خشک است.
نکته:::
امروزه محدوده سنی غلبه اخلاط تغییر کرده است:
برای دم از جنینی تا ۱۷ سالگی
برای صفرا از ۱۷ تا ۳۵ سالگی
برای سودا از ۳۵ تا ۵۱ سالگی
و برای بلغم از ۵۱ سالگی به بالا میباشد.
تشخیص طبع با توجه به دفع بدن :
وضعیت دفع بدن از جمله عرق , مدفوع و ادرار و بررسی رنگ و شکل آنها, یکی دیگر از راههای از که به تعیین نوع مزاج و طبع کمک می کند. برای این منظور لازم است تا هنگام دفع فضولات بدن خود, به شکل , رنگ و بوی آنها توجه کنید؛
اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر از حد معمول باشد این امر نشان دهنده ی غلبه صفرا در بدن و گرمی مزاج و گاهی سودا است.
بی رنگ بودن یا کمرنگ بودن مدفوع و ادرار, نشانه سردی مزاج است .
اگر عرق انسان با بوی شدید و تندی همراه باشد, این امر نشانه گرمی مزاج و غلبه صفرا بر بدن است.
اگر عرق انسان زردی بر لباس باقی نگذارد و کم بو نباشد نشانه سردی مزاج است.
تشخیص طبع با توجه به رنگ پوست :
رنگ پوست بدن علامت خوبی برای تشخیص مزاج است به این صورت که :
سفیدی و روشن بودن رنگ پوست, نشان دهنده رطوبت یا مزاج بلغمی است.
رنگ سرخ ,نشانه ی حرارت و رطوبت در بدن و مزاج دموی است .
زرد مایل به قرمز (زرد آفتابی), نشان دهنده ی بالا بودن گرمی در بدن و مزاج صفراوی است.
رنگ تیره و کبود ,نشان دهنده ی بالا بودن خشکی در بدن و مزاج سودایی است.
تشخیص طبع با توجه به خواب و بیداری :
اعتدال در خواب و بیداری نشانه اعتدال مزاج خصوصا اعتدال در مغز است.
مزاج سرد و مرطوب باعث پرخوابی می شود, به همین علت افراد بلغمی و دموی به دلیل رطوبت بدنشان به خواب بیشتری نیاز دارند.
خشکی و گرمی موجب بیداری یا (کم خوابی) می شود به همین دلیل افراد صفراوی و سوداوی به علت خشکی در خوابیدن مشکل دارند و معمولا خوابشان سبک است .
خواب از بیرون, بدن را سرد و از درون بدن را گرم میکند. اگر خواب در روز کوتاه باشد ,درون را مرطوب و اگر طولانی باشد درون را سرد و سست می کند.
کودکان معمولا بیشتر می خوابند زیرا رطوبت بیشتری دارند و به تدریج و با افزایش سن رطوبت مزاجی آن ها کاهش پیدا می کند خوابشان نیز کمتر می شود .
خواب طولانی در بدن شخص صفراوی به علت ایجاد سردی و رطوبت به کاهش حرارت بدن آنها کمک می کند و برعکس شخص بلغمی با خواب طولانی دچار افزایش خلط بلغم می شود.
بیداری ضد خواب است یعنی ظاهر بدن را گرم و باطن (درون بدن )را خسته و سرد می کند و چه کار سنگین تر بوده و مدت زمان بیداری بیشتر باشد این حالت افزایش پیدا می کند.