رایحه درمانی
رایحه درمانی(آروماتراپی)
تعریف
رایحه درمانی، هنرکاربرد روغنها و اسانسهای طبیعی در طب همراه با ماساژ به منظور درمان است.
تاریخچه
از زمانهای کهن در اکثر جوامع بشری استفاده از رایحه گیاهان به صورت بخور یا دود کردن در آداب و رسوم مذهبی وجود داشته، 400 سال قبل از میلاد مسیح چینی ها اولین گروهی بودند که قدرت طبی گیاهان را کشف کردند و طب گیاهی را بیان گذاری نمودند.
در هند در طب آیروودا هم از خواص درمانی گیاهان استفاده میکردند.
در مصر قدیم از گیاهان معطر به خدایان خود هدیه میکردند و از خواص ضد میکروبی و ضد عفونی کننده آنها برای مومیائی کردن مردگان استفاده میکردند و سه هزار سال قبل از میلاد مسیح کاهنهای استفاده میکردند و سه هزار سال قبل از میلاد مسیح کاهنهای مصری در مراسم مذهبی روغنهای معطر را بکار میبردند.
در ایران هزار سال قبل نابغه و پزشک ایرانی ابوعلی سینا از راه تقطیر گل سرخ اسانس آنرا بدست آورد و گیاهان را در درمان بیماران بکار می برد و اصول آن در کتاب قانون نگاشته شده است. در قرن دوازدهم هجری عطرسازی از طریق جنگ های صلیبی از ایران و عربستان به اروپا وارد شد.
در قرن 17 میلادی در اروپا گیاه شناسان بزرگ با بررسی و تحقیق در خواص گیاهان علم آروماتراپی را بنیان گذاری کردند.
در 1928 برای اولین بار اصطلاح آروماتراپی توسط شیمیدان فرانسوی رنه گاته فوس ( استعمال شد و در 1931 نتایج تحقیق علمی و تجربه ایشان منجر به تالیف اولین کتاب او شد.
در حال حاضر در کشورهای فرانسه، انگلستان و ایتالیا آرماتراپی به صورت رشته تخصصی مورد تحقیق و آموزش است و کتاب مرجع آن به زبان فرانسه (رایحه درمانی واقعی) است.
آروماتراپی بر اصول زیر استوار است:
- اسانس ها
- روغن های اصلی اولیه و پایه
- ماساژ
- تمدد اعصاب (RELAXATION)
اسانس ها
بر حسب ترکیب دارویی شان دارای خواص درمانی مخصوص هستند و برحسب وضعیت هر بیماری یکی یا چند تا از آنها بکار می رود و تجویز آنها بستگی به نظر متخصص دارد اسانس ها بصورت خالص یا در روغن های اصلی هستند.
روغن های پایه
بعلت این که اکثر اسانس ها دارای درجه خلوص بالا هستند آنها را روغن های دیگر(پایه) به نسبتهای مختلف مخلوط می کنند. این روغن ها اکثرا روغن هایی هستند که به تنهایی خاصیت دارویی ندارند ولی باعث نرم شدن پوست و خاصیت لغزندگی می شوند و برای ماساژ بکار می روند.
روغن های پایه دو دسته اند:
روغن های معدنی
که بیشتر ماساژ دهنده ها از آن استفاده می کنند. مثل پارافین مایع، وازلین. ولی بعلت اینکه منافذ پوست را پر میکنند کاربرد زیادی ندارند.
روغن های گیاهی
این روغن ها قابل جذب پوست هستند. رایج ترین آنها روغن زیتون، آفتابگردان، روغن بادام شیرین، روغن گندم، روغن هسته انگور، روغن گل هزار چشم، آواکادو، بادام زمینی و ... .
روغن های اصلی
این روغن ها از گیاهان گرفته می شوند و حاوی درصد زیادی از مواد معطر هستند که آنها را با روغن پایه مخلوط کرده و بکار می برند. روغن پایه را به مقدار 50 میلی لیتر با روغن های اصلی یا اسانس ها که معمولا بصورت قطره هستند مخلوط کرده بکار می برند و نبایستی آنها را به مدت طولانی نگهداری کرد.
ماساژ
ماساژ در آروماتراپی با دست انجام می شود و وسیله رساندن روغن ها به پوست است و کمک به جذب آنها می کند. ماساژ باعث تسریع گردش خون در پوست و مفاصل، نرمش مفاصل و دفع مواد زائد از آنها می شود. ماساژ باستی ملایم و آرام بخش باشد به منظور گرم کردن محل ماساژ می توان از سنگ های گرم کمک گرفت که خود بحث مفصلی است.
در آروماتراپی ماساژهای عمقی و ضربه ای و محرک کاربرد ندارند.
بعد از جلسات آروماتراپی به بیماران توصیه می شود که در منزل استراحت کنند یا اگر سرکار می روند از خستگی و پر کاری و عصبانیت پرهیز کنند.
موارد استعمال:
- دردهای عضلانی عمومی بخصوص ستون فقرات گردن، پشت کمر و اندامها.
- دردهای مفصلی عمومی بخصوص مفاصل بزرگ و ستون فقرات.
- خستگی عمومی بدن و احساس حالت خمودگی و کسالت بدون علت واضح.
- بی خوابی مزمن
- افسردگی و اختلالات یائسگی و بی حوصلگی و ضعف عمومی و عضلانی.
- خستگی روحی روانی مزمن و خستگی ناشی از کار فکری طولانی مدیران و مسئولین.
- خستگی عضلانی ورزشکاران
- معلولین با توجه به محدودیتهایی که دارند.
موارد عدم استعمال
حاملی و شیردهی: بعلت جذب یک سری از روغن ها، لذا میتوان فقط از ماساژ با روغن های پایه بدون اسانس کمک گرفت.
صرع: با توجه به عدم استفاده از روغن های محرک
فشار خون: بیماران مبتلا به فشار خون بالا دچار محدودیت داروئی هستند، بایستی در نظر گرفت.
هومیوپاتی: بیمارانی که تحت درمان هومیوپاتی هستند، محدودیت مصرف داروهای دیگر را دارند.
بیماریهای پوست: فقط با مشاوره با متخصص پوست.
بیماران قلبی- کلیوی و کبدی پیشرفته.
نکته: بهتر است قبل از شروع درمان آروماتراپی با بیمار در مورد بیماریهای دیگری که دارد یا داروهایی که مصرف میکند صحبت کرده و برنامه او را با توجه به نکات بالا تنظیم کرد.
سیر درمان: برحسب وضعیت بیمار برنامه درمان تنظیم می شود. جلسات آروماتراپی می توانند هر روز، یک روز درمیان باشند و بعد به تدریج فواصل آنها زیاد شود ممکن است هفتگی و بیشتر باشد و تعداد جلسات برحسب نیاز بیمار با دتور پزشک معالج تنظیم می شود.در صورتی که بیمار در اثر درمان دچار حساسیت پوستی شده یا دردهایش زیادتر شود درمان متوقف می شود و در صورت لزوم به متخصص پوست یا طبیب معالج مراجعه نمایند. در زندگی روزمره هم میتوان از آرما استفاده کرد. به منظور معطر کردن منزل و مکانهای عمومی از دود کردن و یا بخور استفاده می شود. درمعابد هندی از دود کردن عود کمک میگیرند. در مجالس ترحیم از گلاب استفاده میکنند که هرکدام فلسفه مخصوص خود را دارند.