هر کدام از مزه ها و بوها نشان دهنده ی طبیعت و ویژگی خاص گیاهان هستند که تاثیرات خاصی در بدن دارند ؛
خوراکیهایی که مزه ی ترش مانند: آبغوره ,آبلیمو, سماق و سرکه پس از خوردن, سردی و خشکی را در بدن بالا می برند و زیاده روی در خوردن آن ها بر روی دستگاه عصبی و تنفسی تاثیر بدی خواهد داشت .
خوراکی هایی که مزه ی تلخ دارند ,,گرمی و خشکی بدن را بالا می برند و امکان خونریزی را افزایش می دهند اما دستگاه گوارش را پاکسازی می کنند .
رفتارها نیز دارای مزاج هستند . هر کدام از رفتارها می توانند گرمی بخش جسم و روح شوند.
برای نمونه :صداقت, امانت داری, تواضع, مهر ورزی, یکدلی , عفو و بخشش , شجاعت , همکاری, دیدار دوستان , پرحرفی, صله ی رحم, شادی , حرف های امید بخش و آشتی از رفتارهای گرم هستند و به انسان انرژی می بخشند و رفتارهایی مثل :دشمنی, دروغ , تکبر,کینه, خیانت, حرص و طمع ,سخن چینی ,کم حرفی, غیب , بدگویی, حسادت , ریا کاری ,گوشه گیری, قهر و دوری از جمعیت از رفتارهای سرد هستند و انسان را دچار ضعف و بی حالی و افسردگی می کنند .
افرادی که در یادگیری مسائل و نکات درسی, دقت کمتری دارند و حس می کنند توانایی آنها در درک مطالب در مقایسه با بقیه کمتر است یا صبر و حوصله ی آنها در انجام برنامه های شان زیاد است و سر فرصت به کارهایشان میپردازند در گروه افراد سرد مزاج قرار می گیرند.
همچنین افرادی که هنگام انتخاب دچار تردید می شوند و سریع تصمیم نمی گیرند ,در گروه افراد سرد مزاج قرار می گیرند.
افرادی که هر لحظه یک حس دارند و نظرات و احساس شان هر لحظه تغییر می کند در گروه افراد رطوبت مزاج قرار دارند
مزاج مردان نسبت به زنان گرم تر و خشک تر است و مزاج زنان بیشتر به سردی و تری تمایل دارد,,
به همین علت خانم ها بیشتر از آقایان دچار بیماری هایی مثل درد مفاصل می شوند و ضعیف تر از آقایان هستند.
همچنین مردان , صفرای بیشتری نسبت به زنان دارند و زنان بلغم شان نسبت به مردان زیادتر است.
به همین دلیل است که زنان منطق بیشتری نسبت به مردان دارند و مردان عصبی تر و غیر منطقی تر هستند.
خوراکیهای معتدل , خوراکیهایی هستند که مقدارگرمی آنها به حدی نیست که موجب افزایش صفرا یا میزان سردی آنها به حدی نیست که موجب افزایش بلغم شود و برای همه انواع مزاجها مناسب می باشند.
نمونه ای از خوراکی های غذاهای معتدل:::
هر فرد بسته به نوع مزاج و محیط جغرافیایی که در آن زندگی میکند, تواناییهای خاصی در انجام یک رشته ی ورزشی دارد.
افراد سوداوی یا صفراوی مزاج ,برای رشته هایی مثل دو, ژیمناستیک , بسکتبال ,ایروبیک, ووشو, تکواندو و در مجموع ورزش های سرعتی مناسب می باشند.
افراد دموی ,برای ورزش هایی مانند :وزنه برداری, جودو,کشتی و ورزش های سنگین مناسب می باشد.
افراد بلغمی مزاج , بیشتر می توانند به ورزش های آبی مانند شنا بپردازند, ولی حتما باید تغذیه رو رعایت کنند چون ممکن است رطوبت بدن بیشتر شود. این افراد استثناء اگر تمرینات و تغذیه درستی داشته باشند میتوانند در بعضی ورزش های قدرتی مثل وزنه برداری و کشتی نیز فعالیت کنند.
اگر ما مزاج مواد غذایی را بدانیم, میتوانیم غذاهایی با مزاج معتدل تهیه کنیم .
مثلاً وقتی که میخواهیم سوپ تهیه کنیم, اگر از جو دارای مزاج سرد از استفاده می کنیم, میتوانیم با اضافه کردن گندم که مزاج گرم دارد, طبع این غذا را معتدل کنیم یا اینکه به جای استفاده از روغن نباتی در این غذا, از روغن حیوانی یا روغن زیتون که دارای طبع گرم است استفاده کنیم تا غذایی با طبع معتدل تهیه کنیم.
در دوران پیری به علت سردی طبع, امکان بروز یبوست ,ضعف قوای جسمانی و سیستم ایمنی بدن, افزایش خلط بلغم و سودا ,سنگ کلیه و مثانه, آسم و ناتوانی در اندام ها وجود دارد که برای کاهش این مشکلات روغن مالی بدن با روغن های گرم مثل روغن بادام یا کنجد بسیار مفید است.
همچنین افراد پیر باید از خوردن غذاهای بلغم زا و سودا زا مثل بادمجان سرخ کرده, هندوانه, خیار, جگر سفید ,ماهی ساردین و قهوه بدون استفاده از مصلح آن ها خودداری کنند.
خوردن میوه هایی مثل انجیر و آلو در فصل تابستان و انجیر خوشک شده در آب و شیر برای افراد پیر در فصل زمستان مفید است.
گاهی اوقات,شخص دچار افزایش خلط یا اخلاط یا طبعی خاص از چند ثانیه تا چندین ماه و سال و گاهی حتی تا آخر عمر میشود, مثل پیدایش ناگهانی خلط صفرا در جریان سنین بلوغ که باعث افزایش رشد قد در فرد می شود و یا پیدایش ناگهانی خلط صفرا در هنگام یائسگی در زنان که باعث گرگرفتگی , افزایش فشار خون و چربی خون در آنها میشود.
درمان بیماری به علت افزایش خلط:
برای کاهش اخلاط اضافی باید از ماده ای که ضد آن خلط است استفاده کنید, به این روش "درمان به ضد یا اضداد" می گویند.
مثلا برای کاهش حرارت صفرا باید رطوبت را زیاد کرد و برای کاهش سردی و خشکی از حرارت و رطوبت استفاده کرد این روش بیشتر در درمان طبع های اکتسابی به کار میرود.
برای تشخیص طبع ,ابتدا باید سرد مزاجی را از گرم مزاجی جدا کنید.
برای اینکار, باید ببینید که در بیشتر حالات, لباس زیاد می پوشید یا نه,, خصوصا در زمستان,زیرا کسانی که طبع سرد دارند, تحمل سرما را ندارند و کسانی که طبع گرم دارند تحمل گرما را ندارند.
پس نتیجه میگیریم که سرد مزاج , کسی است که در همه فصول و یا در فصول سرد, طبع سردی دارد و برعکس گرم مزاج کسی است که در همه فصول طبع گرمی دارد و در بیشتر اوقات سال لباس زیادی نمی پوشد .
در بین سرد مزاجان ,بلغمی مزاج ها, در هر چهار فصل احساس سرما می کنند ولی سودایی مزاج ها, تنها در فصول سرد سال (زمستان و پاییز )احساس سردی می کنند و در سایر فصول ,اینگونه نیستند.
اخلاط موجود در طبایع, بهترین طبع از نظر جسمانی به ترتیب دموی, سودایی, بلغمی و صفراوی است.
اما از نظر روحی به ترتیب دموی, بلغمی, صفراوی ,سوداوی است.
صفراوی مزاج ها به علت گرم و خشک بودن مزاجشان بسیار کم حوصله هستند .
ولی سوداوی ها چون سرد مزاج هستند , صبر و استقامتشان در مقابل سختی ها بیشتر از صفراوی هاست ,بنابر این اراده ی سوداوی ها از صفراویها قوی تر است .
از طرفی تری مزاج(رطوبت مزاج )معمولا اراده انسان را از بین میبرد و بلغمی ها بیشتر از دموی ها تری مزاج دارند .
بنابر این ترتیب میزان اراده ,چاقی , پرخوری و خوش بینی اشخاص از زیاد به کم عبارتند از:::
